Ağmusa / Amusa / Karye-i Ağmusa

Refahiye’nin güneydoğusunda bulunan Ağmusa Köyü sözlü anlatımlarda Kemah’ın Elmalı Köyü’nde yaşayan bir ailenin buraya yerleşmesi ile kurulmuştur. İlk gelen aile reisinin adının da Musa olmasından kaynaklı olarak köye Ağmusa adı verilmiştir.

Ağmusa köyü, bölgenin 16 yüzyılda Osmanlı hakimiyetine geçmesi sonucu tutulan tahrir defterlerinde [TD] kayıtlı gözükmektedir.

Tablo-1 Ağmusa / Amusa köyüne ait Tahrir ve Avârız Defteri kayıtları [1]

Tahrir ve Avârız Defteri Tarihi	Hâne bilgileri
Tahrir ve Avârız Defteri Tarihi	Müslüman	Hristiyan
1516	Hâli ve harab
1530	Nüfus belirtilmemiş.
1568	2 hâne
1591-1592	İsim ve kayıt yok
1642	3 kale muhafızı 1 hâne

Tablo 2- Günümüz için köydeki başlıca sülale isimleri ve soyadları^{^[2]} ;

Günümüz İçin Köydeki Başlıca Sülale İsimleri

Hırik

Şafak

Topçu

Kola

Özten

Kıranlar

Ağmusa köyü, Hicri 18.09.1250 [18.01.1835] tarihli NFS.d. 2616’da 23 hane ve 82 müslim erkek nüfusa, Hicri 12.03.1256 [14.05.1840] tarihli NFS.d. 2617’de[3] ise 21 hane ve 88 müslim erkek nüfusa sahip bir yerleşimdir. 01.08.1896 tarihli nüfus verilerinde ise köy, Gercanis’in [Refahiye] Gülensu [Cengerli] nahiyesine bağlı olup 39 hane ve 126 erkek nüfusa sahiptir. [4]

Köye ait nüfus defteri kayıtları;

Tablo 3…

NFS.d. 2616 Sayfa: 20/2 Karye-i Ağmusa İmamMehmed Efendi marifetiyle tahrir olundu.
Sıra No	Hane Adı	Adı	Eşkali	Yaşı	Diğer Özellikler
1		Mehmed Efendi veled-i Mustafa		38	İmam
2		Oğlu Mustafa veled-i Mehmed		2
3	Zaim oğlu	Ali veled-i Hüseyin		70
4		Oğlu Ömer veled-i Ali		55
5		Diğer oğlu Hasan veled-i Ali		35
6		Diğer oğlu Mahmud veled-i Ali		23
7		Torunu Veli veled-i Ömer		4
8		Diğer torunu Bekir veled-i Hasan		4
9		Diğer torunu Süleyman veled-i Hasan		1
10	İsmail oğlu	Numan veled-i Süleyman		100
11		Oğlu Süleyman veled-i Numan		35
12		Torunu Hasan veled-i Süleyman		10
13		Diğer torunu İsmail veled-i Süleyman		8
14		Diğer torunu Hüseyin veled-i Süleyman		1
15	İsmail oğlu	Hüseyin veled-i Ali		55
16		Oğlu Salih veled-i Hüseyin		35	Asitane’de
17		Diğer oğlu Mehmed veled-i Hüseyin		25	Asitane’de
18		Diğer oğlu Osman veled-i Hüseyin		10
19		Diğer oğlu İbrahim veled-i Hüseyin		2
20		Torunu İsmail veled-i Salih		4
21	İsmail oğlu	Ali veled-i Bekir		70
22		Karındaşı İsmail veled-i Bekir		50
23		Oğlu Bekir veled-i Ali		35
24		Karındaşı oğlu Mehmed veled-i İsmail		16
25		Diğer oğlu Veli veled-i İsmail		10
26		Diğer oğlu Muhtar veled-i İsmail		7
27		Diğer oğlu Salih veled-i İsmail		4
28	Ayvaz oğlu	Osman veled-i Hasan		80
29		Oğlu Hüseyin veled-i Osman		40	Asitane’de
30		Diğer oğlu Hasan veled-i Osman		35
31		Torunu İsmail veled-i Hüseyin		10
32		Diğer torunu Mustafa veled-i Hüseyin		2
33	Kel oğlu	Abdullah veled-i Yakub		45
34	Kel oğlu	Oğlu Mehmed veled-i Abdullah		4
35	Kel Osman oğlu	Osman veled-i Halil		70
36		Oğlu Halil veled-i Osman		33
37		Diğer oğlu Hüseyin veled-i Osman		25
38		Torunu Haşim veled-i Halil		2
39	Kel Osman oğlu	İbrahim veled-i Osman		35	Nizam
40		Oğlu Mehmed veled-i İbrahim		16
41		Diğer oğlu Mustafa veled-i İbrahim		10
42		Diğer oğlu İsmail veled-i İbrahim		4
43	Kel Osman oğlu	Hasan veled-i Mustafa		40
44	Kel Osman oğlu	Oğlu Mustafa veled-i Hasan		10
45	Kel Osman oğlu	Yusuf veled-i Yakub		35
46	Kel Osman oğlu	Oğlu Hüseyin veled-i Yusuf		1
47	İsmail oğlu	Ali veled-i Mehmed		50
48		Oğlu Mehmed veled-i Ali		35	Asitane’de
49		Diğer oğlu Mustafa veled-i Ali		18
50		Diğer oğlu İsmail veled-i Ali		14
51	Seydi oğlu	Ali veled-i İdris		60
52		Oğlu Hüseyin veled-i Ali		25	Asitane’de
53		Diğer oğlu Mustafa veled-i Ali		17	Nizam
54		Diğer oğlu Kadir veled-i Ali		2
55	İsmail oğlu	İbrahim veled-i Kadir		60
56	Seydi oğlu	İshak veled-i İdris		40
57		Oğlu Selim veled-i İshak		13
58		Diğer oğlu Abdullah veled-i İshak		10
59		Diğer oğlu İdris veled-i İshak		6
60		Diğer oğlu Osman veled-i İshak		3
61		Diğer oğlu Mustafa veled-i İshak		1
62	Doğan oğlu	Mustafa veled-i Mehmed		60
63		Oğlu Dursun veled-i Mustafa		2
64		Diğer oğlu Mehmed veled-i Mustafa		1
65	Kul oğlu	Ahmed veled-i İbrahim		45
66	Kul oğlu	Oğlu Halil veled-i Ahmed		3
67	Kul oğlu	Ese veled-i Musa		60
68		Karındaşı Bekir veled-i Musa		30	Asitane’de
69		Oğlu Ömer veled-i Ese		2
70		Karındaşı oğlu Musa veled-i Bekir		4
71		Diğer oğlu Salih veled-i Bekir		1
72	Kul oğlu	Said veled-i Mehmed		38
73	Kul oğlu	Oğlu Mehmed veled-i Said		2
74	Kul oğlu	Feyzullah veled-i Veli		80
75		Oğlu Ali veled-i Feyzullah		40	Asitane’de
76		Torunu Veli veled-i Ali		2
77	Kul oğlu	Hasan veled-i Rüstem		25
78		Oğlu Abdullah veled-i Hasan		2
79		Diğer oğlu Rüstem veled-i Hasan		1
80	Kul oğlu	Aziz veled-i Ali		35
81	Kul oğlu	Oğlu Timur veled-i Aziz		1
82	Seydi oğlu	Feyzullah veled-i Hüseyin		70
		Yekûn-ı hane		Yekûn-ı nüfus
		23		82

[1] Ayrıntılar ve isimler için bknz; 1516 tarihli BOA, TD 60, s. 120; 1530 tarihli BOA, TD 168 s.61; 1568 tarihli BOA, TD 540 s.79; 1642 tarihli BOA. MAD 5152 [Avârız defteri], s.562; Aktaran; Mustafa Özdemir, Refahiye Tarihi (Eski Çağlardan Cumhuriyet’e kadar), İstanbul, 2007, s.179-206-246-282-310

[2] Kadir Hırik, Ağmusa Köyü, 1926 Doğumlu, Okur-Yazar. Aktaran; Yücel Kaplanoğlu, “Refahiye’nin Sosyo-Kültürel ve Dinî Yapısı Üzerine Bir İnceleme”, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Dinler Tarihi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2009, s.28

[3] NFS.d.2617 Der Karye-i Conur transkripsiyonu için bknz: Dr. Mustafa Köse, İ. Kurtcebe Akkuş, 2617 Numaralı Nüfus Defterine Göre Refahiye (Gercanis) Kazasının Demografik ve Sosyo-İktisai Durumu (1841), Fenomen yayıncılık, 01.12.2019, s.54-57

[4]BOA, İ.DH.54, 21 Safer 1314 (1 Ağustos 1896) tarihli iradenin ekindeki defterlerden, Erzincan Sancağı Defteri arasındaki üç sayfalık Refahiye Defteri, Aktaran; Hüseyin Bulut, Selahattin Tozlu, “XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Refahiye Kazası”. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi cilt:10 sayı: 2, 2008, s. 111; Mustafa Özdemir Mustafa Özdemir, Refahiye Tarihi (Eski Çağlardan Cumhuriyet’e kadar), İstanbul, 2007, s. 419-423

PDF Dosya Bağlantısı —->>>

Refahiye’nin güneydoğusunda bulunan Ağmusa Köyü sözlü anlatımlarda Kemah’ın Elmalı Köyü’nde yaşayan bir ailenin buraya yerleşmesi ile kurulmuştur. İlk gelen aile reisinin adının da Musa olmasından kaynaklı olarak köye Ağmusa adı verilmiştir.

Related Post